W polskiej rzeczywistości zawodowej muzycy na poszczególnych etapach edukacji z reguły nie są objęci opieką psychologiczną. Na swój sukces muzyk najczęściej pracuje w duecie z nauczycielem, o kluczowej roli jakości tej relacji dla kariery muzyka wiemy z wielu badań (por. Manturzewska, 1991; Sosniak, 1985; Wagner, 2005). Kolejne źródło wsparcia stanowi rodzina i osoby bliskie (por. Kaczmarek, 2013; Konkol, 1999; Manturzewska, 1999), z tego względu satysfakcjonujące relacje z nimi są tak ważne dla dobrostanu psychicznego muzyka i jego osiągnięć.

Często w bardzo odpowiedzialnych momentach swojej kariery, muzyk pozostawiony jest jednak sam sobie, nie zyskując od instytucji, z którą współpracuje, żadnego innego rodzaju wsparcia, niż (w najlepszym przypadku) wsparcie finansowe . Jest własnym menedżerem, tragarzem, logistykiem, trenerem, psychologiem… Inaczej jest w sporcie, gdzie na sukces zawodnika pracuje cały zespół specjalistów.

Powodem zwrócenia się po pomoc do psychologa najczęściej jest doświadczanie problemu, którego mimo wielu prób samodzielnie nie udało się rozwiązać. Co ciekawe, źródłem problemu może być zarówno sytuacja porażki, jak i sukcesu. Ta ostatnia oznacza dla muzyka nie tylko radość i dumę z osiągniecia, ale na co dzień podniesienie poprzeczki, jeśli chodzi o wymagania stawiane sobie samemu, oraz zwiększenie intensywności życia koncertowego - życie w stresie.

Posiadanie przez psychologa wykształcenia muzycznego i doświadczeń wykonawczych umożliwia już w początkowej fazie współpracy nawiązanie relacji zaufania i szacunku, podstawę których stanowi wspólnota doświadczeń edukacyjno-wykonawczych. Współpraca ze psychologiem muzyki może przynieść wykonawcy szereg korzyści, które wymienię poniżej.

1) Wsparcie społeczne. Muzycy nierzadko mają problem ze znalezieniem wsparcia społecznego, a, jak wiemy, ten czynnik ma duży wpływ na poczucie dobrostanu psychicznego jednostki w życiu prywatnym (Caplan, 1981; Schwarzer, Leppin, 1988, 1989) i scenicznym (Simoens, Puttonen i Tervaniemi, 2013). Przyczyną tego problemu może być zwiększona mobilność wynikającą ze specyfiki zawodu, nierzadko istnienie rywalizacji w zespole wykonawczym, a także swoisty pracoholizm właściwy muzykom. Wymienione czynniki mogą utrudniać budowanie trwałych, stabilnych emocjonalnie związków z innymi ludźmi. Psycholog może częściowo kompensować te braki, udzielając wsparcia różnego rodzaju: emocjonalnego, rzeczowego, informacyjnego, instrumentalnego, wartościującego (por. Sęk, Cieślak, 2005; Taylor, 1992). Często staje się także wiernym, świadomym, wspierającym słuchaczem.

2) Indywidualne podejście. Psycholog jest skupiony wyłącznie na kliencie – jego potrzebach i zgłaszanych problemach. Jest wykształconym odbiorcą, o wysoko rozwiniętych umiejętnościach komunikacyjnych: słucha z zaangażowaniem i rozumieniem, udziela komentarzy ułatwiających zrozumienie problemu, pozostawiających jednak klientowi wolność wyboru, umiejętnie udziela wsparcia dopasowanego do sytuacji i potrzeb klienta. Dialogi, prowadzone w życiu codziennym, rzadko spełniają tego rodzaju wymagania.

3) Poufność informacji jest zasadą wynikającą z etyki zawodu psychologa. Ze względu na to, że środowisko muzyków jest dość hermetyczne i panuje w nim duża konkurencja, psycholog respektujący bezwzględnie tę zasadę staje się jedną z wybranych osób, z którą muzyk może szczerze podzielić się swoimi wątpliwościami i obawami lub planami i marzeniami.

4) Konsultacja planów. Psycholog zna lokalne środowisko muzyczne i jest świadomy mechanizmów nim rządzących, dlatego czasami  może występować w roli doradcy zawodowego: pomaga ustalić cele, skonsultować plany rozwoju. W razie potrzeby może pomóc w nawiązaniu kontaktu z innymi specjalistami (pedagogami, terapeutami, agentami muzycznymi, mecenasami, etc.).

5) Trenowanie umiejętności. Psycholog może pomóc w psychologicznych aspektach pracy nad utworem, m. in. poszerzyć repertuar mnemotechnik wykorzystywanych do uczenia się utworu na pamięć (pewność pamięciowego opanowania utworu stanowi dość często czynnik lękotwórczy), nauczyć zasad treningu mentalnego w postaci wizualizacji treści utworu w ramach ćwiczenia na instrumencie, pomóc kształtować emocjonalne nastawienie sprzyjające lepszemu funkcjonowaniu na estradzie. Uzyskany w ten sposób wzrost umiejętności psychologicznego przygotowania się do występu wzmacnia poczucie kompetencji i własnej wartości muzyka: daje poczucie pewności siebie, wiary we własne możliwości, zwiększa poczucie profesjonalizmu podejmowanych działań.

Dialog z psychologiem daje możliwość muzykowi bycia szczerym ze sobą samym, uzyskania wglądu w mechanizmy działania własnego ciała i umysłu przy asekuracji eksperta, bezpieczne testowanie i budowanie nowych pomysłów na siebie.  Ze względu na to, że czasami muzykowi trudno jest ubrać w słowa swoje uczucia, a i zgłaszane problemy często uruchamiają się dopiero w sytuacji gry na instrumencie, nieocenioną staje się możliwość przyniesienia instrumentu na spotkanie z psychologiem i przeniesienia dialogu w warstwę stricte muzyczną.

autor: Julia Kaleńska-Rodzaj

Wszelkie zamieszczone na tej stronie artykuły mogą być wykorzystane jedynie do własnych potrzeb. Wykorzystanie materiałów i projektów znajdujących się na stronie www.koda.krakow.pl celem przedruku całości lub fragmentów publikacji lub rozpowszechniania w jakiejkolwiek innej formie bez zgody autora tekstów jest zabronione!