Mindfulness dla muzyków. Wywiad z Aleksandra Dembińską
Mindfulness dla muzyków
Choć wielu muzyków dostrzega problem tremy, to jednak tym, co najczęściej przeszkadza w występowaniu jest raczej brak możliwości skupienia pod natłokiem wielu myśli i emocji wywołanych tą wyjątkowa sytuacją. Zatem zwrócenie się w kierunku uważności mogłoby mieć korzystne skutki dla występowania. O tym, co mindfulness może dać muzykom opowiada dr Aleksandra Dembińską, certyfikowany trener MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction) Polskiego Instytutu Midfulness.
Julia Kaleńska-Rodzaj: W KODA staramy się pomóc muzykom poradzić sobie z emocjami scenicznymi, z tremą. Pracujemy różnymi technikami, chętnie też włączamy elementy nowych podejść. Mindfulness wciąż w Polsce jest czymś nowym. Jesteś certyfikowanym trenerem mindfulness, czy mogłabyś fachowo, ale w prostych słowach opisać nam to podejście?
Aleksandra Dembińska: Mindfulness – po polsku Uważność - to termin wprowadzony pod koniec lat 70 w Stanach Zjednoczonych przez profesora Uniwersytetu Medycznego w Bostonie Johna Kabata Zinna. To umiejętność kierowania uwagi na chwilę obecną i zobaczenia jej taką, jaką jest, bez wstępnych ocen i założeń, które zwykle pojawiają się w naszym umyśle. Trening MBSR powstał, by nauczyć ludzi radzić sobie z przewlekłym stresem. Przez lata badaniami oceniano jego skuteczność – okazuje się, że daje bardzo dobre wyniki.
Podczas treningu uczestnicy uczą się utrzymania kontaktu z własnym ciałem, myślami i emocjami oraz poznają nawykowe mechanizmy, jakimi kieruje się ich umysł w codzienności. W czasie trwania cyklu treningowego pracujemy nad zmianą tych nawyków, które pogłębiają nasz stres, lęk, zmęczenie.
J. K-R.: Myślę, że to co daje muzykom możliwość osiągnięcia sukcesu, ale też może z czasem stać się źródłem utrapienia, jest ich perfekcjonizm. Czy dążenie do doskonałości zawsze oznacza walkę ze sobą?
A. D.: Doskonałość w ujęciu Mindfulness nie polega na siłowym traktowaniu samych siebie, lecz przeciwnie na akceptacji i pełnym otwarciu się na własne doświadczenie takim, jakim ono jest w danej chwili. Tu nie ma dobrych i złych emocji, odczuć czy myśli. Każda z nich niesie istotną informację, a poznanie siebie i umiejętność odczytywania wskazówek płynących z tego co odczuwamy daje możliwość ich wykorzystania dla naszego rozwoju.
J. K-R.: Młodym muzykom trudno jest się skupić na scenie – jest to nowa sytuacja, jest publiczność, a na dodatek ciało nie chce się słuchać i zaczyna żyć swoim szalonym rytmem, umysł podsuwa katastroficzne myśli… Mindfulness proponuje rozwiązanie - trening uważności. Jak on wygląda?
A. D.: Trening Mindfulness uczy samoobserwacji i umiejętności regulacji własnych emocji. Uczy wyzwalać się z automatycznych reakcji na dopływające z zewnątrz bodźce i myśli które się pojawiają. Przypomnij sobie, proszę, ile razy zdarzyło Ci się zareagować na jakąś sytuację a później zastanawiać się, że mogłaś to zrobić inaczej, lepiej? Zwykle w stresujących dla nas sytuacjach, kiedy jesteśmy zmęczeni, reagujemy automatycznie, bez zastanowienia, nieświadomie. Często jest tak, że ta reakcja tylko pogarsza sytuację. Mindfulness uczy, jak w sytuacji stresu świadomie reagować tak, by nam to służyło. Uczy także, jak wyplątać się z kłębowiska negatywnych myśli, które męczą nas w trudnych chwilach.
Zaproponuję Ci proste ćwiczenie - spróbuj zauważyć, ile myśli, które pojawiają się w Twoim umyśle, dotyczy rzeczywistości, która właśnie się dzieje, a ile dotyczy przeszłości, która już się wydarzyła, ile dotyczy przyszłości, która jest jedynie naszym wyobrażeniem. W Mindfulness myśli traktujemy, jak wytwory naszego umysłu, w które możemy wierzyć lub nie - wybór za którą myślą podążysz i na nią zareagujesz, a którą pozostawisz swojemu biegowi należy do Ciebie.
J. K-R.: Gdy myślę o korzeniach mindfulness, to wyobrażam sobie armię mnichów zen – wszyscy wyglądają tak samo, wszyscy są spokojni, nieporuszeni… Ta sytuacja trochę mnie przeraża. Czy taki trening przypadkiem nie sprawi, że artysta pozbędzie się tego unikalnego napędu twórczego w postaci różnorodnych, często bardzo intensywnych emocji?
A. D.: Faktem jest, że trening Mindfulness wykorzystuje techniki medytacyjne, jednak jest metodą całkowicie świecką, bez ideologii i kontekstu religijnego. Pozwala na wykorzystanie dobroczynnego działania technik kontemplacyjnych w codziennym życiu nas ludzi Zachodu w XXI wieku. Mylne jest rozumienie medytacji jako uspokojenia, wręcz przeciwnie - jest ona uwrażliwieniem i samoświadomością. Dzięki temu napęd twórczy może być wykorzystywany pełniej. Droga do uspokojenia w Mindfulness nie prowadzi przez odcięcie się od świata, a właśnie otwarcie się na świat i nauczenie się, jak w nim funkcjonujemy i działamy.
J. K-R.: Dziękuję, że zgodziłaś się poprowadzić specjalne warsztaty dla muzyków dla KODA. Czego możemy się spodziewać? Uchylisz rąbka tajemnicy?
A. D.: Trening Mindfulness uczy świadomości ciała. Poprzez pracę z oddechem uczy umiejętności koncentracji oraz radzenia sobie z trudnymi emocjami oraz dystansowania się wobec własnych myśli.
Jako Muzycy pracujecie całym sobą – ciałem, umysłem, instrumentem, akustyką, publicznością i w zasadzie wszystko to trening uważności obejmuje. Każdy z tych elementów jest przepracowywany przez inne ćwiczenie:
ciało – tzw. "body scan",
umysł – dystansowanie się wobec myśli i praca z emocjami,
instrument – kierowanie uwagi na to co się dzieje tu i teraz,
akustyka – uwrażliwienie na bodźce,
publiczność – akceptacja siebie i publiczności, otwartość.
Wszystko po to, by w realnej sytuacji występu umieć dowolnie kierować swoją uwagą i czuć przyjemność z grania tu i teraz, a w konsekwencji satysfakcję i dumę z własnych osiągnieć.
J. K-R.: Brzmi obiecująco. Dziękuję i do zobaczenia na treningu!
